24 Φεβ Οι προτάσεις της Δημοτικής Κίνησης για το ΣΔΑΜ

Ολοκληρώθηκε εδώ και λίγο καιρό η διαβούλευση και εγκρίθηκε από την κυβερνητική επιτροπή το Master Plan για την Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών. Οφείλουμε από τη μια να αναγνωρίσουμε πως είναι σημαντικό το γεγονός ότι διαθέτουμε ένα καταγεγραμμένο σχεδιασμό για την παραγωγική και κοινωνική μετάβαση των περιοχών μας, αλλά από την άλλη και κατά γενική ομολογία σε τοπικό επίπεδο, το προαναφερθέν σχέδιο δεν έχει ικανοποιήσει τις προσδοκίες και ούτε έχει καταφέρει να συμβάλει στη δημιουργία της αναγκαίας κοινωνικής δυναμικής που απαιτεί ένα τέτοιο εγχείρημα.

Από τις πρώτες βδομάδες μετά την ανακοίνωση του Πρωθυπουργού από το βήμα του ΟΗΕ της πρόθεσης της κυβέρνησης η χώρα να απεξαρτηθεί από τον λιγνίτη, είχε επισημανθεί ότι το πραγματικά δύσκολο εγχείρημα του σχεδιασμού μιας πραγματικά δίκαιης μετάβασης προϋποθέτει συμμετοχικό σχεδιασμό σε όλα τα στάδια εκπόνησης του οδικού χάρτη για τη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών, εξάλλου κάτι τέτοιο μας έχει διδάξει και η εμπειρία από παρόμοια εγχειρήματα σε όλη την Ευρώπη. Δυστυχώς όμως ως τώρα δεν έχει υπάρξει η απαιτούμενη συμμετοχικότητα για ένα τέτοιο σχέδιο. Κανένα σχέδιο, όσο καλό και αν είναι, δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας αν αυτοί για τους οποίους σχεδιάζεται δεν πιστεύουν σε αυτό και αν δεν έχει με ουσιαστικό τρόπο ενσωματωθεί η δική τους οπτική για το μέλλον.

Σήμερα βρισκόμαστε πριν από ένα ακόμη κρίσιμο βήμα για την ολοκλήρωση του παραπάνω σχεδιασμού, την εκπόνηση των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης τα οποία απαιτούνται ώστε η χώρα μας να έχει δικαίωμα αξιοποίησης των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Η κριτική και η αξιολόγηση του Master Plan τόσο σε επίπεδο μεθοδολογίας εκπόνησης, όσο και σε επίπεδο τελικού παραδοτέου οφείλει να δώσει την θέση της στην προετοιμασία για την εκπόνηση των εδαφικών σχεδίων. Το σημαντικότερο συμπέρασμα από την έως τώρα διαδικασία είναι πως δεν μπορεί να επαναληφθεί το λάθος του από τα πάνω σχεδιασμού, με απούσα την τοπική κοινωνία και τους τοπικούς φορείς.

Η Δυτ. Μακεδονία και ειδικότερα οι λιγνιτικές περιοχές αντιμετωπίζουν μια τεράστια για τα δεδομένα της περιοχής κρίση που απειλεί την οικονομική και κοινωνική συνοχή της περιοχής και το παραγωγικό πρότυπο της περιοχής οφείλει να επανακαθοριστεί σε μια βιώσιμη μακροπρόθεσμα βάση. Είναι η ευκαιρία επίσης να ακουστεί και να συμμετάσχει και η τοπική κοινωνία σε όλο αυτό το εγχείρημα. Σε διαφορετική περίπτωση η αποτυχία θα είναι τεράστια με οδυνηρές συνέπειες βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα για την περιοχή. Είναι δεδομένο πως το αίτημα για Δίκαιη μετάβαση αφορά την ύπαρξη και το μέλλον μιας μικρής περιοχής μεν, αλλά με αντιστρόφως ανάλογη για το μέγεθός της συμβολή στην ανάπτυξη της χώρας τις προηγούμενες δεκαετίες και θα πρέπει να γίνει σαφές πως δεν υπάρχει το περιθώριο αποτυχίας.

Η κρίση του κορωνοϊού που έχει επηρεάσει όλο τον πλανήτη, έχει επηρεάσει πολύ έντονα και την Δυτ. Μακεδονία. Πέρα από την υγειονομική διάσταση της κρίσης υφίστανται πλέον έντονες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες που θα πρέπει να συνυπολογιστούν στον συνολικό σχεδιασμό για την προετοιμασία της περιοχής εν όψει της απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων. Δεδομένου πως η Π.Ε. Κοζάνης διέρχεται μια βαθιά, δομική και παρατεταμένη κρίση και έχει επηρεαστεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στη χώρα από την κρίση του κορωνοϊού, θα πρέπει να δρομολογηθεί ένα εμπροσθοβαρές μεταβατικό σχέδιο για την οικονομική και κοινωνική ανάταξη της περιοχής από την πολύπλευρη κρίση. Είναι μαθηματικά βέβαιο πως αν δεν συνυπολογιστεί στον σχεδιασμό η ανάγκη για την επιπλέον υποστήριξη της περιοχής μας εξαιτίας της κρίσης του κορωνοϊού τότε θα είναι πραγματικά δύσκολο για την τοπική οικονομία να επανέλθει έστω σε μια σχετική κανονικότητα.

Η Δημοτική Κινηση «Κοζάνη Τόπος Να ζεις» ήδη από την ίδρυση της έχει δημόσια και με καταγεγραμμένο τρόπο αναδείξει την ανάγκη ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για τη Δίκαιη Μετάβαση. Την περίοδο της θητείας μας ως Δημοτική Αρχή του Δήμου Κοζάνης αναλάβαμε πολλές πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση με συγκεκριμένα αποτελέσματα και τώρα από τη θέση της αντιπολίτευσης στο Δήμο Κοζάνης έχουμε με υπεύθυνο τρόπο καταγράψει και επεξεργαστεί τις θέσεις μας για μια πραγματικά δίκαιη μετάβαση της περιοχής μας.

Ήδη από τον Μάιο του 2020 έχουμε δημοσιοποιήσει τις προτάσεις μας για το υπό εκπόνηση τότε Master Plan¹, στο οποίο περιγράφεται και το όραμα μας για την Δυτ. Μακεδονία στη Μεταλιγνιτική εποχή και παράλληλα περιλαμβάνει και συγκεκριμένο πλαίσιο προτάσεων για όλα τα επιμέρους θέματα που θα έπρεπε να πραγματεύεται το Master Plan, τώρα ενόψει σύνταξης των εδαφικών σχεδίων παραθέτουμε τις θέσεις που προτείνει η Δημοτική Κίνηση «Κοζάνη Τόπος Να Ζεις» για τη δίκαιη μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΘΕΣΕΩΝ

1. Εδάφη

• Η επαναπόδοση των εδαφών στην τοπική κοινωνία περνά μέσα από τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης Α’ & Β’ βαθμού στη μετοχική σύνθεση της εξαγγελθείσας υπό σύσταση ανώνυμης εταιρείας – Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV) με σκοπό την αξιοποίηση των δεσμευμένων εδαφών.

Όπως διαφαίνεται, το ΥΠΕΝ διαπραγματεύεται με τη ΔΕΗ στο πλαίσιο της εκπόνησης των Εδαφικών Σχεδίων το ποιες εκτάσεις θα υπαχθούν στο συγκεκριμένο σχήμα, το οποίο θα έχει κατά τα φαινόμενα ως μοναδικό μέτοχο το Ελληνικό δημόσιο. Για το ιδιοκτησιακό καθεστώς υπάρχει απόφαση του ΣτΕ που δικαιώνει τη ΔΕΗ ΑΕ, μπορεί όμως να υπάρξει διεκδίκηση εκτάσεων από πλευράς του Δημοσίου (βλ. σχετικά δημοσιεύματα). Η συμμετοχή της Περιφέρειας και των Δήμων της περιοχής, έστω με μειοψηφικό ποσοστό (π.χ. 49%), είναι ο μόνος τρόπος για να έχει η περιοχή λόγο για τα εδάφη και όφελος από αυτά.

• Σαφής προσδιορισμός της επιφάνειας (με συντεταγμένες) των απαλλοτριωμένων εκτάσεων που θα αποδοθούν.

Θα πρέπει μετά από διαβούλευση με την τοπική κοινωνία να προσδιοριστούν οι εκτάσεις που θα παραχωρηθούν από τη ΔΕΗ ΑΕ στην τοπική κοινωνία μέσω της εταιρείας ειδικού σκοπού.

• Η αποκατάσταση των εδαφών, ευθύνη της ΔΕΗ ΑΕ, πρέπει να είναι η κύρια εμβληματική επένδυση στην περιοχή.

Πρόκειται για υποχρέωση της ΔΕΗ ΑΕ η οποία φαίνεται ότι θα περάσει στην υπό σύσταση ανώνυμη εταιρεία – Όχημα Ειδικού Σκοπού, δεδομένου ότι οι αποκαταστάσεις είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Η αποτίμηση του κόστους αποκατάστασης θα πρέπει να είναι ακριβής έτσι ώστε σε καμία περίπτωση να μην χρεωθούν οι πολίτες και το ευρωπαικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης οικονομικές υποχρεώσεις της ΔΕΗ ΑΕ. Οφείλουν να ξεκινήσουν άμεσα, εντός του 2021, ώστε να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας, με σαφές χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και να εξασφαλίζουν την πλήρη αποκατάσταση του περιβάλλοντος, των υδάτινων οικοσυστημάτων, γεωργικών και κτηνοτροφικών οργανωμένων εκτάσεων, της βιομηχανικής κληρονομιάς, των Βιομηχανικών και Βιοτεχνικών περιοχών, των περιοχών ανάπτυξης ΑΠΕ κλπ. Ειδικότερα ο σχεδιασμός για την αποκατάσταση του ορυχείου στο Νότιο πεδίο θα πρέπει να λάβει υπόψη το υδατικό δυναμικό της περιοχής καθώς και την αλληλεπίδραση επιφανειακών και υπόγειων υδατικών συστημάτων. Η λύση κατάκλισης των ορυχείων με νερά και ο σχηματισμός λίμνης/ων ενέχει κινδύνους, εάν δεν μελετηθεί πλήρως, αλλαγής των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των υπόγειων υδάτων με ότι αυτό συνεπάγεται για την ομαλή υδροδότηση της πόλης της Κοζάνης.

2. Νερά

• Είναι απαραίτητη η άμεση επικαιροποίηση του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων.

Πρόκειται για το αντίστοιχο διαχειριστικό και χωροταξικό σχέδιο των νερών, που πρέπει να εξετάσει την ποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων εδαφών καθορίζοντας τις απαιτούμενες μετρήσεις και παρεμβάσεις, την ποσότητα νερών που θα χρειαστούν για τις αποκαταστάσεις και τις επενδύσεις (δημόσιες π.χ. αρδευτικά, ιδιωτικές) που θα υλοποιηθούν και τέλος τη χωροθέτηση έργων διαχείρισης και προστασίας.

• Είναι απαραίτητη η ένταξη στον σχεδιασμό των υδάτινων οικοσυστημάτων του συνόλου της Δυτ. Μακεδονίας και η αξιοποίηση αυτών ως ενιαίος φυσικός πόρος και παράλληλα ο καθορισμός χρήσεων και δραστηριοτήτων.

Οι λίμνες, Πολυφύτου και Ιλαρίωνα, πρέπει να έχουν σαφές πλαίσιο χρήσεων και δραστηριοτήτων με όρους περιβαλλοντικής προστασίας, αειφορίας και παραγωγικής αξιοποίησης.

• Άρδευση γεωργικών εκτάσεων που θα υποδειχθούν από τον χωροταξικό σχεδιασμό.

Η άρδευση των γεωργικών εκτάσεων στην βόρεια ζώνη Πολυφύτου καθώς και στον κάμπο της Δ.Ε. Ελλησπόντου θα πρέπει να υποστηριχθεί από τις εγκαταστάσεις (αντλιοστάσια) της ΔΕΗ που θα τεθούν σε αργία καθώς και από τις υπάρχουσες λιμνοδεξαμενές αλλά και τα δίκτυα μεταφοράς νερού που χρησιμοποιεί σήμερα η ΔΕΗ για τις ανάγκες των θερμοηλεκτρικών σταθμών.

3. Σύστημα Διοίκησης

   • Θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα σαφές, δημοκρατικό, συμμετοχικό και αποτελεσματικό σύστημα διοίκησης.

Υπάρχει τεράστια εμπειρία σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο δημιουργίας σχημάτων διαχείρισης για αντίστοιχα εγχειρήματα. Είναι κρίσιμο να εξασφαλίζεται η συμμετοχή των τοπικών φορέων τόσο στα στάδια της εκπόνησης του σχεδιασμού όσο και της υλοποίησης του.

4. Δημόσιες επενδύσεις υποδομών

• Οι εμβληματικές δημόσιες υποδομές υποδομών που εκκρεμούν πρέπει άμεσα να ενταχθούν στον εθνικό σχεδιασμό.

Είναι κρίσιμο και άμεσο να ονοματιστούν τα έργα δικτύων που περιγράφει το επικαιροποιημένο ΣΔΑΜ και να ενταχθούν σε τομεακά προγράμματα καθώς και στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, τόσο αναφορικά με την ωρίμανσή τους, όσο και με την υλοποίησή τους εντός συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων. Οφείλει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στα μεγάλα έργα μεταφορών με προτεραιότητα τους οδικούς άξονες (Κοζάνη – Λάρισα, Ε65) τον Σιδηρόδρομο (Θεσσαλονίκη – Κοζάνη – Καστοριά – Πόγραδετς) αλλά και σε άλλα έργα που έχουν προταθεί κατά καιρούς από τους τοπικούς φορείς.

Επίσης στα απαραίτητα έργα (δίκτυα φυσικού αερίου, μονάδα ΣΗΘΥΑ, αγωγοί μεταφοράς) για να συνεχιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία της Τηλεθέρμανσης έτσι ώστε αυτή να συνεχίσει να είναι οικονομικά βιώσιμη, περιβαλλοντικά φιλική και κοινωνικά δίκαιη. Παράλληλα όμως θα πρέπει να διασφαλίζεται και η μακροχρόνια βιωσιμότητα των δικτύων τηλεθέρμανσης με την δυνατότητα αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε.).

Περαιτέρω, ο συνολικός εθνικός σχεδιασμός θα πρέπει πρωτίστως να αντιμετωπίσει πιθανές μελλοντικές αποκλίσεις των στόχων του Green Deal για τις περιοχές σε μετάβαση, διασφαλίζοντας με ένα plan B πως σε περίπτωση αλλαγής των αρχικών προβλέψεων και όρων η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας δεν θα βρεθεί προ οικονομικού αδιεξόδου. Είναι κρίσιμο η Δίκαιη Μετάβαση να διατηρήσει ή και να βελτιώσει τον εθνικό ενεργειακό ρόλο της Δυτικής Μακεδονίας όχι μόνο προς το συμφέρον της περιοχής αλλά και της χώρας. Έτσι λοιπόν οι ποσοστώσεις των προς διάθεση δημοσίων επενδύσεων στην περιοχή δεν μπορούν να είναι συμβολικές ούτε αποσπασματικές. Η Δυτική Μακεδονία είναι η μόνη περιφέρεια η οποία καλείται να αλλάξει το σύνολο της οικονομικής της δραστηριότητας και ένα ελάχιστο ποσοστό του 20% των σχετικών δημόσιων επενδύσεων πρέπει να διατεθούν σε αυτήν για να θεωρηθεί πως υπάρχει τεκμηριωμένο σχέδιο μετάβασης. 

5. Ιδιωτικές Επενδύσεις

• Διαμόρφωση ενός πλαισίου κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών κριτηρίων για τις ιδιωτικές επενδύσεις που θα επιδοτηθούν.

Οι εμβληματικές επενδύσεις θα προκύψουν από τις ανάγκες της περιοχής, το νέο παραγωγικό – οικονομικό μοντέλο που περιγράφεται στο Όραμα και μέσα από ένα συγκροτημένο και συνεκτικό σχέδιο ανάλυσης, πρότασης και υλοποίησης σε στάδια (άμεσα, μεσοπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα), συνδεόμενες με τις θέσεις απασχόλησης και τον χωροταξικό σχεδιασμό και κυρίως τις κοινωνικές επιπτώσεις αυτών στους ανθρώπινους και στους φυσικούς πόρους (έδαφος, ατμόσφαιρα, υδάτινοι πόροι) στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με βάση μόνο επιστημονικά δεδομένα και όχι κάτω από την πίεση πρόσκαιρων ευκαιριών. Να εξεταστεί αν οι προτεινόμενες επενδύσεις καλύπτουν τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες της περιοχής, να εξασφαλιστούν θετικά κοινωνικά περιβαλλοντικά και οικονομικά αποτελέσματα και να εξεταστεί το πώς μπορούν να δημιουργηθούν νέα ή να προσαρμοστούν υπάρχοντα αξιόπιστα επιστημονικά εργαλεία για τη μέτρηση της κοινωνικής απόδοσης των επενδύσεων σε μια Περιφέρεια που οδεύει σε ένα τελείως διαφορετικό παραγωγικό μοντέλο. Η συγκεκριμένη μέτρηση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως κριτήριο για την αξιολόγηση και χρηματοδότηση προτεινόμενων επενδύσεων.

• Η αθρόα χωροθέτηση φωτοβολταϊκών πάρκων ελλοχεύει τον κίνδυνο δημιουργίας μιας νέας μονοκαλλιέργειας. Θα πρέπει να υπάρχει προτεραιότητα στις μικρές και τοπικές επιχειρήσεις και στις Ενεργειακές Κοινότητες.

Η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων θα πρέπει να γίνεται με προϋποθέσεις και ανάλογα με την φέρουσα ικανότητα και τον κορεσμό των περιοχών που πρόκειται να εγκατασταθούν, με ένα χωροταξικό σχεδιασμό που θα προηγηθεί και δεν θα καλύψει ειλημμένες αποφάσεις.

• Στο πλαίσιο της διατήρησης τους ενεργειακού Χαρακτήρα της Δυτ. Μακεδονίας θα πρέπει να ενισχυθούν δράσεις και επενδύσεις που ενισχύουν την παραπάνω στρατηγική όπως η εξοικονόμηση και η αποθήκευση ενέργειας.

Θα πρέπει να δρομολογηθεί ένα τεράστιο πρόγραμμα ενεργειακής εξοικονόμησης σε όλη την περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας που θα στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα, στον περιορισμό της ενεργειακής φτώχειας αλλά και στη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Επίσης, η αποθήκευση ενέργειας αποτελεί το μεγάλο και κρίσιμο στοίχημα για τα επόμενα χρόνια. Θα πρέπει η Δυτ. Μακεδονία, αξιοποιώντας την υφιστάμενη τεχνολογία αλλά και τις υφιστάμενες υποδομές να γίνει το κέντρο της αποθήκευσης ενέργειας της χώρας αλλά και της ευρύτερης περιοχής.

6. Ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης

• Θα πρέπει να θεσπιστεί ουσιαστική Ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης με προσδιορισμού συγκεκριμένων δεικτών (Α.Ε.Π., ποσοστό ανεργίας, δημογραφικά δεδομένα κ.λ.π.) και σαφών στόχων μέχρι το 2030. Η μη επίτευξη των παραπάνω στόχων θα πρέπει να συνεπάγεται την ενεργοποίηση της Ρήτρας.

Ήδη από τη Δημοτική Κίνηση έχει προταθεί συγκεκριμένο σχήμα σχετικά με τη Ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης και προβλέπει την ύπαρξη συγκεκριμένων οικονομικών δεσμεύσεων όταν ο στόχοι δεν υλοποιούνται.

• Η ταχεία υλοποίηση του ΣΔΑΜ περιλαμβάνει βασικά προαπαιτούμενα, όπως ρητά αναγράφονται στο επικαιροποιημένο Σχέδιο, τα οποία και πρέπει να αποτελέσουν την ουσιαστική και επιτακτική Ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης.

Συγκεκριμένα:

• Οριστικοποίηση και θεσμοθέτηση δέσμης κινήτρων με έμφαση στις επηρεαζόμενες περιοχές,

• Εκκίνηση εργασιών χωροθέτησης και εκπόνηση των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων,

• Αποκατάσταση των εδαφών και άμεση εκκίνηση των εργασιών,

• Στρατηγικό σχέδιο επανακατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού,

• Εξασφάλιση χρηματοδότησης και οριστική κατανομής κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης,

• Ένταξη σε προγράμματα χρηματοδότησης δημοσίων επενδύσεων στις επηρεαζόμενες περιοχές,

• Απλούστευση και επίσπευση αδειοδοτικής διαδικασίας

7. Χωρικός Σχεδιασμός

• Ο εθνικός ρόλος της Δυτικής Μακεδονίας ως Πράσινης Περιφέρειας πρέπει να αποτυπωθεί με σαφήνεια τόσο στο Εθνικό όσο και στο Περιφερειακό Χωροταξικό.

Είναι σημαντικό να καθοριστεί νέος εθνικός ρόλος στην περιφέρεια, ο οποίος θα υπηρετείται από κάθε υποκείμενο επίπεδο χωρικού σχεδιασμού (Εδαφικά Σχέδια, Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια). Επίσης πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη του ενεργειακού ισοζυγίου για το άμεσο μέλλον αφού σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθύνσεις θα πρέπει να εκλείψουν από αυτό όλα τα ορυκτά καύσιμα επομένως και το φυσικό αέριο.

• Άμεση συμμετοχή των αρμόδιων τοπικών και περιφερειακών υπηρεσιών στον σχεδιασμό (Εδαφικά Σχέδια, Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης).

Σήμερα τα σχέδια επεξεργάζονται από Ομάδες Εργασίας που κανείς δεν ξέρει ποιες είναι, χωρίς κανένα τοπικό στέλεχος των αρμόδιων υπηρεσιών που σε τελική ανάλυση θα πρέπει, όπως και τα όργανα δημοκρατικού προγραμματισμού, να εισηγηθούν και να εγκρίνουν τα απαραίτητα σχέδια.

• Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδιο: Να εκπονηθούν με ευθύνη της Πολιτείας (ή της SPV) και να περιλαμβάνουν το σύνολο των ΔΕ ΠΕ Κοζάνης & Φλώρινας συμπεριλαμβανομένων των εκτάσεων των πυρήνων των ΖΑΠ που θα περιέλθουν στην ιδιοκτησία της.

Η ΔΕΗ θα έχει δικό της σχεδιασμό για τις εκτάσεις που θα παραμείνουν στην ιδιοκτησία της αλλά και αυτός θα ελέγχεται και θα συμπληρώνει αυτόν της Πολιτείας.

8. Συμμετοχή σε ενεργή και ουσιαστική διαβούλευση και έκφραση γνώμης

• Άμεση διαβούλευση για την συγκρότηση των δομών του συστήματος διοίκησης της Μετάβασης καθώς και του Οχήματος Ειδικού Σκοπού.

Η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, των αρμόδιων υπηρεσιών και της Αυτοδιοίκησης με ρόλο και αρμοδιότητες στις ανωτέρω δομές πρέπει να γίνει άμεσα. Πρόκειται για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης 2021 – 2027, τη θυγατρική της Εγνατίας «Μετάβαση Α.Ε.» και το Όχημα Ειδικού Σκοπού.

• Δημιουργία βαρόμετρου γνώμης Δίκαιης Μετάβασης.

Η δημιουργία Παρατηρητηρίου Δίκαιης Μετάβασης φαίνεται πως προωθείται. Αφορά επί της ουσίας την παρακολούθηση της υλοποίησης του Σχεδιασμού. Όμως η τοπική κοινωνία δεν έχει λόγο σε αυτό και ενδεχομένως δεν μπορεί να το παρακολουθήσει. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συστήσει Περιφερειακό και Τοπικό Βαρόμετρο το οποίο αποσκοπεί στην καλύτερη κατανόηση των αναγκών των πολιτών με μέλημα την παροχή σωστών απαντήσεων, με έμφαση στις συνέπειες του COVID-19. Η δημιουργία τοπικού βαρόμετρου γνώμης Δίκαιης Μετάβασης μπορεί να δίνει βήμα και λόγο στους πολίτες που είναι και οι πρώτοι που έχουν λόγο στο εάν η μετάβαση είναι Δίκαιη και γίνεται με Δίκαιο τρόπο.

9. Διαμόρφωση δίκαιων και σαφών κριτηρίων για την κατανομή μεταξύ των περιφερειών των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης που θα λάβει η χώρα μας.

Πέρα από τη Δυτ. Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη πρόσβαση στο Τ.Δ.Μ. έχουν και νησιωτικές περιοχές της χώρας μας που αξιοποιούν ακόμα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο) για την ηλεκτροδότηση τους. Δεδομένου ότι οι πόροι του Τ.Δ.Μ. είναι περιορισμένοι αλλά κυρίως ότι, ο βαθμός οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής εξάρτησης είναι μη συγκρίσιμος με τις λιγνιτικές περιοχές. θα πρέπει, να διαμορφωθούν με διαφάνεια και δικαιοσύνη τα κριτήρια για την κατανομή των πόρων. Τα κριτήρια θα πρέπει να αποτυπώνουν δίκαια τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει.