Κοινωνική αλληλεγγύη ή η δύναμη του ‘εμείς’ της Ελένης Τασοπούλου

Τασοπούλου Ελένη

Τασοπούλου Ελένη

Στα χρόνια της ψευδεπίγραφης ευδαιμονίας αξιακές αρχές, όπως συνύπαρξη με σεβασμό, συλλογικότητα, ενσυναίσθηση, ενεργό ενδιαφέρον για τους άλλους και τα κοινά πράγματα είχαν δώσει τη θέση τους στο ‘έχειν και το φαίνεσθαι’, παρά στο ‘είναι’, σε στάσεις και συμπεριφορές που ενθάρρυναν την ατομική ‘ευημερία’ και οδήγησαν σε κοινωνικές διαιρέσεις και ανισότητες.

Στα χρόνια της κρίσης έχοντας χάσει τη δύναμη του ‘εμείς’ βρεθήκαμε αφοπλισμένοι στην επίθεση εναντίον της εργασίας και των δημόσιων- κοινωνικών αγαθών.

Όμως η γενικευμένη φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, με ακραία φαινόμενα αυτά της πείνας,της έλλειψης στέγης, της στέρησης στοιχειωδών υπηρεσιών – αγαθών (υγεία, παιδεία νερό, ηλεκτρικό) έκανε ορατή την ανάγκη ενεργοποίησης ευαίσθητων πολιτών και δημιουργίας δικτύων κοινωνικής αλληλεγγύης.

Η κοινωνική αλληλεγγύη ως πολιτική στάση και δράση μεταξύ ίσων (και όχι ως φιλανθρωπία, όπως υπεροπτικά δηλώνεται από τους ‘φίλους του ανθρώπου’) προκύπτει από τη μηδενική ανοχή σε φαινόμενα καταπίεσης και ‘εξοστρακισμού’ των όποιων κοινωνικά αδύναμων. Είναι στάση ενεργητική εναντίον της παθητικής συμμετοχής ή συνεργασίας σε φαινόμενα παραγκωνισμού ή αποκλεισμού των κοινωνικά ευάλωτων. Είναι προάσπιση θεμελιακών δικαιωμάτων, όπως αυτό της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Οι αλληλέγγυοι πολίτες και τα δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης δεν φιλοδοξούν να υποκαταστήσουν κρατικές δομές. Αναπληρώνουν τα κενά που δημιουργεί η αδιαφορία του κράτους. Μπορούν να γίνουν το εφαλτήριο για έναν νέο τύπο δομών, όπου ο πολίτης μπορεί να έχει λόγο και να συνεισφέρει ουσιαστικά και δημιουργικά.

Σε καιρούς κρίσης με την κοινωνία αποσυντονισμένη και διαλυμένη οι ηχηρές καταγγελίες των μνημονίων από μόνες τους μπορούν να εκφράζουν μόνον αυτούς που δεν έχουν συνειδητοποιήσει το μέγεθος της ανθρωπιστικής κρίσης. Η αλληλεγγύη είναι προϋπόθεση επιβίωσης για τους κοινωνικά ευάλωτους και υλικό συνοχής του κοινωνικού ιστού. Η οργανωμένη, ενεργητική και έμπρακτη αλληλεγγύη είναι αγώνας ενάντια στη βαρβαρότητα, είναι απάντηση στις κοινές μας ανάγκες. Γιατί η ευημερία του καθενός είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη κάθε ανθρώπινου όντος.

Το γνωστό σύνθημα των κοινωνικών δικτύων ‘κανείς μόνος του στην κρίση’ στον αντίποδα του ‘ο σώζων εαυτόν σωθήτω’ δηλώνει την ανάγκη της κοινωνικής συσπείρωσης και δημιουργίας δομών που επανοηματοδοτούν την αλληλεγγύη στους χαλεπούς καιρούς και τονίζουν τη δύναμη του ‘εμείς’.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση λόγω της εγγύτητας με τους πολίτες μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα σ’ αυτό αποτελώντας ασπίδα προστασίας των ευάλωτων ομάδων, με τη δημιουργία δημοτικών κοινωνικών δομών και τη συνεργασία με κινήσεις ενεργών πολιτών,συλλογικότητες, εθελοντές. Έτσι μπορεί να καλύψει τις ανάγκες που το κεντρικό κράτος δεν καλύπτει, να προτείνει λύσεις, να ευαισθητοποιήσει την τοπική κοινωνία, να ενεργοποιήσει το κρίσιμο πλήθος για τη δημιουργία νέου τύπου κοινωνικών σχέσεων.

Όμως η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να κάνει και το επόμενο βήμα. Να δείξει την κατεύθυνση για ανασυγκρότηση της τοπικής κοινωνίας και έξοδο από την κρίση. Ενδεικτικά μπορεί να αναφερθεί η πρόταση για κοινωνική οικονομία. Μια καινοτόμα λύση για την ενίσχυση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής που μπορεί να αποτελέσει το επόμενο βήμα για την ανάπτυξη μιας διαφορετικής κουλτούρας στην εργασία. Επιπλέον η ενίσχυση συνεργατικών και αλληλέγγυων σχημάτων μπορεί να αποτελέσει παράγοντα αναζωογόνησης της τοπικής οικονομίας και εφαλτήριο για την ανάκτηση της χαμένης αξιοπρέπειας όλων μας, περισσότερο ή λιγότερο θιγόμενων από την πολλαπλή κρίση.

Απαραίτητη προϋπόθεση για τέτοιου είδους εγχειρήματα είναι η κοινωνική χειραφέτηση. Και την ώθηση γι’ αυτήν μπορεί να δώσει μια δημοτική αρχή που δεν εγκλωβίζεται στο σήμερα και το αποσπασματικό, δεν προτείνει τον‘χαμένο παράδεισο’ της προ-κρίσης συγκρότησης της ελληνικής κοινωνίας, αλλά προτείνει λύσεις εντελώς διαφορετικές από τις γνωστές του παρελθόντος, μια δημοτική αρχή που θα δημιουργήσει ένα ισχυρό κοινωνικό ρεύμα έτοιμο για συμμετοχή, συνδιαμόρφωση και υλοποίηση ενός άλλου οράματος για την κοινωνία.

Η ανασυγκρότηση μιας αλληλέγγυας κοινωνίας δεν είναι ουτοπία. Είναι μονόδρομος που θα στηρίξει με ευφάνταστους τρόπους την διέξοδο από την κρίση που βιώνει τα τελευταία χρόνια ο τόπος μας.

 

Ελένη Τασοπούλου

Φυσικοθεραπεύτρια-Φιλόλογος

Υποψήφια δημοτική σύμβουλος με τον συνδιασμό ‘Κοζάνη – Τόπος να ζεις’ με υποψήφιο δήμαρχο τον Λευτέρη Ιωαννίδη